Dr hab. inż Marta Gmurek, profesor na Wydziale Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska otrzyma ponad mln zł z programu Sonata na Badania synergii pomiędzy ozonem i wytwarzanymi plazmowo nowymi katalizatorami w hybrydowym procesie elektrochemicznego ozonowania mikrozanieczyszczeń. Jak wyjaśnia badaczka:
- W ostatnim czasie obserwuje się znaczący wzrost obecności różnych związków zanieczyszczających wodę, obejmują one m.in.: farmaceutyki, produkty higieny osobistej, pestycydy, substancje zaburzające gospodarkę hormonalną. Są one coraz częściej wykrywane w stężeniach znacznie wyższych niż oczekiwano i istnieje obawa, że związki te mogą mieć wpływ na organizmy wodne oraz ludzi. Jak wiadomo, recykling wody pełni coraz większą rolę w przemyśle, dlatego też niezbędne staje się odpowiednie oczyszczanie ścieków do poziomu akceptowalnej jakości.
Głównym celem projektu jest zbadanie roli synergicznego efektu między zaprojektowanymi na poziomie molekularnym, wytworzonymi za pomocą zimnej plazmy cienkowarstwowymi układami elektrokatalitycznymi a ozonem, w hybrydowym procesie elektrochemicznego ozonowania. Istotą tego procesu jest znalezienie elektrod o wysokiej stabilności i elektroaktywności, które zintensyfikują proces degradacji dzięki połączonemu działaniu ozonu.
Więcej informacji o badaniach prowadzonych przez dr hab. inż. Gmurek w wywiadzie Nauka movi(e) głosem młodych naukowców.
Z programu Preludium BIS 2, również za ponad milion złotych w sumie, będę prowadzone dwa projekty. Pierwszy z nich: Ukierunkowana degradacja Rab geranylogeranylotransferazy jako nowe podejście do badania prenylacji GTPaz Rab zrealizuje dr hab. Edyta Violetta Gendaszewska-Darmach, profesor na Wydziale Biotechnologii i Nauk o Żywności PŁ. Na badania otrzymała z NCN - 541 600 zł. Będzie je prowadzić wspólnie z prof. Jacquesem Neefjes z Leiden University Medical Centre w Holandii. Trudny temat prowadzonych badań przybliża profesor Gendaszewska-Darmach:
- Prenylacja jest modyfikacją białek, która kontroluje ich aktywność w komórkach. Jednym z enzymów katalizujących proces prenylacji jest Rab geranylogeranylotransferaza (RGGT), która modyfikuje selektywnie białka rodziny Rab. Stwierdzono, że defekty w procesie prenylacji mogą prowadzić do rozwoju wielu chorób, np. nowotworowych czy neurologicznych. Jednym ze sposobów ograniczenia niekorzystnego działania białek Rab jest inhibicja aktywności enzymatycznej RGGT.
Głównym celem projektu jest opracowanie innowacyjnej strategii ukierunkowania RGGT na degradację przy użyciu niskocząsteczkowych związków chemicznych tzw. PROTAC (PROteolysis TArgeting Chimera) opartych na inhibitorach RGGT opracowanych w grupie dr hab. Katarzyny Błażewskiej z Wydziału Chemicznego PŁ. Walidacja biologiczna hipotezy będzie przeprowadzona w mojej grupie badawczej z wykorzystaniem szeregu modeli biologicznych. Opracowanie modelu eksperymentalnego umożliwiającego monitorowanie ukierunkowanej proteolizy enzymu RGGT i jego białkowych partnerów przy użyciu technologii CRISPR/Cas9 będzie możliwe dzięki współpracy z prof. Jacquesem Neefjes.
To już kolejny projekt z NCN realizowany przez prof. Gendaszewską-Darmach.
Drugi projekt Preludium BIS 2 - Wykorzystanie strategii PROTAC do kontrolowania enzymu transferazy Rab geranylogeranylowej i protein Rab zrealizuje dr hab. Katarzyna Błażewska, profesor na Wydziale Chemicznym. Na swoje badania otrzymała również 541 600 zł. Będzie je prowadzić wspólnie z prof. Markiem Distefano z University of Minnesota, U.S.A. Jak wyjaśnia profesor Błażewska:
- Głównym celem badań jest opracowanie innowacyjnej strategii nacelowanej na degradację enzymu Rab geranylogeranylotransferazy z wykorzystaniem strategii PROTAC. Niskocząsteczkowe związki PROTAC będą wywodzić się z wcześniej opracownych przez nas inhibitorów RGGT, których działanie będzie wzmocnione przez dołączenie cząsteczki celującej w proteasom. Poza zaprojektowaniem i syntezą nowych związków, w ramach projektu przeprowadzimy badania proteomiczne, które umożliwią weryfikację drugiej hipotezy badawczej: czy cząsteczki PROTAC nacelowane na RGGT, będą miały również zdolność degradowania białek Rab, tworzących kompleks z RGGT.
Spodziewanym efektem tego projektu jest opracowanie nowej koncepcji zastosowania strategii PROTAC, poprzez rozszerzenie zakresu jej stosowalności na nową klasę enzymów i wykorzystanie otrzymanych cząsteczek PROTAC jako narzędzi do badania białek RGGT i Rab oraz ich wzajemnych zależności. W przyszłości cząsteczki PROTAC mogą znaleźć zastosowanie jako terapeutyki stosowane w chorobach związanych z zaburzoną prenylacją, czyli modyfikacją białek.