Cel 11. Zrównoważone miasta i społeczności

W ofercie edukacyjnej PŁ znajduje się wiele kierunków studiów, kształcących przyszłych inżynierów i magistrów świadomych wyzwań, związanych z gwałtowną urbanizacją terenów, planistów efektywnie zarządzających zasobami miejskimi.

Wśród propozycji warto wyróżnić:

• architekturę,
• biogospodarkę i biogospodarkę zrównoważoną,
• biotechnologię,
• budownictwo,
• chemię budowlaną,
• Energy Systems in the Built Environment,
• inżynierię środowiska,
• inżynierię środowiska w budownictwie,
• rewitalizację miast,
• planowanie przestrzenne,
• transport.

Dzięki inicjatywie studentów i pracowników PŁ, którzy przygotowali dwa projekty w ramach Budżetu Obywatelskiego, na mapie miasta pojawiło się nowe miejsce, pełne zieleni i dobrej energii. W ten sposób dwa kampusy uczelni połączył piękny spacerowy trakt. Powstał pas ruchu dla rowerzystów, stojaki na rowery, zastosowano ograniczenia ruchu dla samochodów. Zielone enklawy z ławeczkami i ogródkami gastronomicznymi zachęcają łodzian do odwiedzin tego miejsca.

Dzięki tej inicjatywie osiedle Stare Polesie wzbogaciło się o przyjazną przestrzeń pełną zieleni, a ul. Stefanowskiego stała się wizytówką dzielnicy, podobnie jak zabytkowe wille przy ul. Skorupki i piękny park Klepacza, stanowiące część kampusu PŁ.

W 2010 r. Centrum Kształcenia Międzynarodowego Politechniki Łódzkiej (IFE) wyszło naprzeciw potrzebom studentów zagranicznych, chcąc ułatwić im funkcjonowanie i pobyt w Polsce. W tym celu IFE przekazało organizacji studenckiej ESN-EYE rowery zakupione przez Politechnikę Łódzką. Dzięki tej inicjatywie studenci z wymiany mogą swobodnie dojeżdżać na uczelnię, zwiedzać miasto, a przy okazji prowadzić i propagować zdrowy tryb życia.

Politechnika Łódzka objęła patronatem naukowym dwie ścieżki edukacyjne: „Przetwarzanie Energii” oraz „Mikroświat – makroświat”. Obie należą do ekspozycji stałej Centrum Nauki i Techniki EC1.

Ścieżka „Przetwarzanie energii" nawiązuje do historii i charakteru kompleksu dawnej Elektrowni Łódzkiej. Wiedzie przez wnętrza historycznych budynków rozdzielni, maszynowni, kotłowni i chłodni kominowej. Ścieżka kończy się w pomieszczeniu sterowni, gdzie można wziąć udział w grze strategicznej związanej z zarządzaniem i oszczędzaniem energii.

Ścieżka „Mikro-świat – makroświat” obejmuje multimedialne, interaktywne prezentacje, przekazujące treści dotyczące mikro- i nanosystemów, fizyki atomowej i subatomowej oraz chemii, w tym chemii molekularnej. To wyjątkowe miejsce dla mieszkańców Łodzi.

Politechnika Łódzka aktywnie uczestniczy i współorganizuje wydarzenia, promujące ideę zrównoważonych miast przemysłowych. W ramach zorganizowanej na PŁ 6 edycji Forum Miast Partnerskich „Smart and Liveable Cities”.

Przedstawiciele Miasta Łodzi oraz jego miast partnerskich podzielili się zdobytymi doświadczeniami i przykładami we wdrażaniu holistycznego podejścia do planowania urbanistycznego,  rewitalizacji, adaptacji do klimatu i wdrażania inteligentnych rozwiązań w miastach.

Z kolei w ramach Międzynarodowego Kongresu „Regeneracja Miast Przemysłowych” dyskutowano nad wyzwaniami, przed jakimi stają współczesne aglomeracje przemysłowe, konkurujące na arenie międzynarodowej. Wśród poruszanych tematów znalazły się kwestie dziedzictwa kulturowego i przemysłowego, systemu innowacyjnego miasta przemysłowego, a także modernizacji urbanistycznej. Podkreślano, że nowoczesne miasto przemysłowe, które w swoistym cyklu życia wytwarzanych produktów bierze pod uwagę przestrzenne skutki globalnych procesów wytwarzania, wymiany, konsumpcji i recyklingu. To miasto, które wytwarza użyteczne produkty i usługi, nie obciążając negatywnymi skutkami zewnętrznymi innych społeczeństw i innych państw.

Kongres był okazją do wszechstronnej debaty o problemach regeneracji miast i roli społeczności biznesowej w tym procesie, znaczeniu dziedzictwa kulturowego i przemysłowego jako zasobu rewitalizacyjnego.

Polskie doświadczenia skonfrontowane z doświadczeniami Zachodu w warunkach restrukturyzacji działalności wytwórczej oraz potrzeb reindustrializacji pozwoliły na wskazanie nowych mechanizmów i uwarunkowań pozwalających na szybsze reagowanie na potrzeby środowiska.

W połowie XIX wieku łódzcy fabrykanci podjęli działania zmierzające do utworzenia Instytutu Politechnicznego w Łodzi. Przekazali na ten cel grunty i budynki. Niestety, sprzeciw władz carskich uniemożliwił realizację tej inicjatywy.

Kiedy sto lat później powstała Politechnika Łódzka, znalazła swoją siedzibę właśnie na terenach dawnych fabryk, przystosowując budynki przemysłowe oraz wille i rezydencje do potrzeb uczelni. Na kampusie PŁ znajduje się 14 zabytkowych budynków, a władze uczelni dbają o to, aby pozostawały w jak najlepszym stanie i były stałym elementem krajobrazu na kampusie, na którym nowoczesność przeplata się z tradycją pofabrykanckiej Łodzi.

Rektorat PŁ mieści się w Willi Reinholda Richtera, której budowę zakończono w 1904 r. Willa stanowi połączenie różnych stylów: gotyckiego, manierystycznego i secesyjnego. Wewnątrz budynku znajduje się wiele elementów wystroju w stylu antyku i renesansu.

Dziekanat Wydziału Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska mieści się w powstałej w 1888 r. neorenesansowej willi Oskara Schweikerta, a Dziekanat Wydziału Fizyki Technicznej, Informatyki i Matematyki Stosowanej – w wybudowany w drugiej połowie XIX wieku budynku mieszkalnym zakupionym w 1893 r. przez Fryderyka Wilhelma Schweikerta. ​

Od 2017 r. Park im. ks. bp. Michała Klepacza usytuowany w centrum Łodzi jest własnością Politechniki Łódzkiej, dlatego został włączony do jednego z kampusów Uczelni. Powierzchnia parku wynosi 3,3 ha. Pozostaje on ogólnie dostępną przestrzenią publiczną, z której chętnie korzystają mieszkańcy Łodzi.

W parku rosną liczne drzewa, pomniki przyrody i krzewy, a wczesną wiosną pięknie kwitną cebulice syberyjskie. Uzyskane dofinansowanie pozwoliło na przeprowadzenie zabiegów pielęgnacyjnych drzewostanu oraz utrzymanie właściwego stanu zdrowotnego i estetycznego drzew na terenie parku. Wykonano cięcia pielęgnacyjne oraz nasadzenia, pojawiło się wiele nowych gatunków drzew i krzewów.

Prace te wpłynęły pozytywnie na walory przyrodnicze i estetykę parku wpisanego do rejestru zabytków.

Problem hałasu w przestrzeniach miejskich jest jednym z zagrożeń środowiska i traktowany jest jako zanieczyszczenie. Koncentracja hałasu występująca na terenie miast ma związek najczęściej z prowadzoną działalnością gospodarczą, która generuje hałas przemysłowy lub z transportem, który odpowiada za hałas komunikacyjny. Z uwagi na powszechność i gęstość występowania dróg, to właśnie hałas komunikacyjny charakteryzuje się największym zasięgiem oddziaływania i w znacznym stopniu wpływa na stan środowiska naturalnego oraz jakość życia ludzi.

Z odpowiedzią na te problemy przychodzą naukowcy Wydziału Organizacji i Zarządzania PŁ. Celem jednych z prowadzonych przez nich badań jest monitoring, kontrola i zarządzanie hałasem w przestrzeni miejskiej z zastosowaniem wskaźników zdrowotnych celem wyznaczenia „obszarów cichych” (Quiet areas).

Obecnie mapy akustyczne sporządzane w krajach UE służą jedynie do wyznaczenia obszarów narażonych na nadmierny hałas przemysłowy czy komunikacyjny oraz wyznaczenia wskaźnika M, charakteryzującego wielkość przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu i liczbę mieszkańców na terenie.

Jednak prawo Unii Europejskiej od 2022 r. będzie wymagało opracowania strategicznych map akustycznych, które mają służyć prognozowaniu zmian klimatu akustycznego na danym obszarze.

Istotne stanie się zatem zarządzanie środowiskiem akustycznym, z uwzględnieniem wskaźników opisujących efekty zdrowotne, określające m.in. skrajną dokuczliwość hałasu (HA) czy skrajne przeszkadzanie we śnie (HSD).

Badania prowadzone na Wydziale obejmują benchmarking miast stosujących metody wskaźników zdrowotnych w mapach akustycznych, wykonanie badań akustycznych w punktach referencyjnych, czy przygotowanie narzędzi IT w opracowywaniu i wizualizacji map akustycznych. W ramach projektu opracowana zostanie również strategia zarządzania przestrzenią miejską w celu minimalizacji hałasu z różnych źródeł.

Kolejnym problemem badawczym, z jakim mierzą się w tym obszarze naukowcy Wydziału Organizacji i Zarządzania PŁ jest opracowanie inteligentnych materiałów minimalizujących hałas komunikacyjny pozwalających na odpowiednie projektowanie zabezpieczeń akustycznych wzdłuż ciągów komunikacyjnych. Badania obejmują:

• analizę materiałów o charakterze absorpcyjnym i rezonansowych (mających właściwości redukowania hałasu wytwarzanego przez infrastrukturę transportową),
• ocenę możliwości przechwytywania zanieczyszczeń z powietrza,
• opracowanie struktur absorpcyjno-rezonansowych do pochłaniania energii akustycznej.

W ramach prac zostanie opracowany materiał absorbujący hałas, który będzie przetestowany w środowisku laboratoryjnym z możliwością jego przebadania w warunkach rzeczywistych. Badania znajdą zastosowanie w opracowaniu nowych układów/materiałów.

Dynamicznie postępujący proces rozwoju miast pociąga za sobą wiele problemów dotyczących zarówno degradacji środowiska, zmian klimatycznych, jak i konieczności zapewnienia komfortowych warunków do życia mieszkańcom. Cechami charakterystycznymi klimatu współczesnych miast stały się nadwyżka ciepła oraz osłabiona wymiana powietrza.

Prowadzone na Wydziale Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska badania mają na celu:

• rozwinięcie metodyki oceny wpływu wybranych struktur zabudowy na warunki aerodynamiczne i cieplne,
• ustalenie związków między rodzajem zabudowy a warunkami mikroklimatu,
• określenie dla Łodzi lokalnych stref,
• opracowanie metod kartograficznych, opartych na GIS, w postaci miejskich map klimatycznych dla wybranych obszarów Łodzi.

W ramach prowadzonych badań podjęto prace nad wykorzystaniem GIS do określenia parametrów szorstkości podłoża, umożliwiających wytyczenie potencjalnych korytarzy przewietrzających dla określonych obszarów Łodzi oraz opracowano metodę wykorzystującą wiązkę światła laserowego do pomiaru turbulencyjnego przepływu powietrza wywołanego zarówno wpływem zabudowy, jak i termiką podłoża.

W odpowiedzi na ocieplenie klimatu oraz zjawisko Miejskiej Wyspy Ciepła (MWC) będącej konsekwencją wzrostu średniej temperatury powietrza, zwiększenia liczby dni upalnych, jak i wzrostu zanieczyszczenia powietrza, na Wydziale podjęto także badania dotyczące określenia osobliwości Strefy Wielkomiejskiej Łodzi z uwzględnieniem zróżnicowanych form urbanistycznych.

Celem badań jest dostarczenie informacji na temat jakości środowiska miejskiego oraz wytypowanie obszarów wymagających wprowadzenia strategii adaptacyjnych. Kolejnym krokiem jest analiza skuteczności i dobór optymalnych rozwiązań adaptacyjnych. Wdrożone rozwiązania przełożą się na korzystne zmiany parametrów środowiskowych, w tym obniżenie temperatury, poprawę jakości powietrza, estetykę przestrzeni, a także na poprawę komfortu termicznego człowieka.

Współpraca na poziomie uczelnia-instytucje miejskie przyczyni się do podejmowania działań planistycznych zwiększających odporność miasta na występujące aktualnie i przewidywane w przyszłości zjawiska ekstremalne.

Ze środków budżetu „Idea Box” zostały zakupione i zainstalowane na terenie kampusów PŁ czujniki mierzące jakość powietrza AIRLY. Każdy użytkownik ma możliwość śledzenia pomiarów dzięki mobilnej aplikacji na systemy Android i iOS oraz poprzez platformę internetową. Zakup systemu monitorującego wpisał się w realizowany od kilku lat na PŁ projekt „Smart Campus”, a zbierane dane są wykorzystywane do badań naukowych. Czujniki uzupełniły ogólnodostępną mapę, dzięki której mieszkańcy Łodzi mają dostęp do informacji o jakości powietrza w mieście.

W czerwcu 2022 r. odbyło się 11. World Urban Forum (WUF11), jedno z najważniejszych wydarzeń poświęconych urbanistyce, które zgromadziło 20 tysięcy uczestników z ponad 170 krajów. Patronem i organizatorem wydarzenia jest UN-Habitat, czyli Program Narodów Zjednoczonych do spraw Osiedli Ludzkich. Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska i Towarzystwo Urbanistów Polskich byli organizatorem panelu poświęconego odporności miast na zmiany klimatyczne: Urban form, Ethics, Aesthetic, and Heritage exploration of new urbanities for a resilient future.

Konsorcjum trzech uczelni: Politechniki Łódzkiej, Uniwersytetu Łódzkiego i Politechniki Krakowskiej zorganizowało XXIX Kongres ISUF 2022 - International Seminar on Urban Form. Debaty i spotkania w ramach kongresu odbyły się pod hasłem: „Przebudowa i rewitalizacja przestrzenna - perspektywa multidyscyplinarna”. Część obrad odbywała się w budynku Alchemium PŁ. International Seminar on Urban Form jest międzynarodową organizacją zrzeszającą architektów, projektantów miejskich i geografów zainteresowanych zagadnieniami związanymi z morfologią miasta. Corocznie kongres gromadzi kilkuset naukowców z całego świata. W tym roku proponowana tematyka dotyczyła kwestii przekształceń struktury miejskiej i rewitalizacji w ujęciu multidyscyplinarnym. Więcej informacji.

W połowie XIX wieku łódzcy fabrykanci podjęli działania zmierzające do utworzenia Instytutu Politechnicznego w Łodzi. Przekazali na ten cel grunty i budynki. Kiedy sto lat później powstała Politechnika Łódzka, znalazła swoją siedzibę właśnie na terenach dawnych fabryk, przystosowując budynki przemysłowe oraz wille i rezydencje do potrzeb uczelni. Na kampusie PŁ znajduje się 14 zabytkowych budynków, a władze uczelni dbają o to, aby pozostawały w jak najlepszym stanie i były stałym elementem krajobrazu na kampusie, na którym nowoczesność przeplata się z tradycją pofabrykanckiej Łodzi. Rektorat PŁ mieści się w Willi Reinholda Richtera, której budowę zakończono w 1904 r. Willa stanowi połączenie różnych stylów: gotyckiego, manierystycznego i secesyjnego. Wewnątrz budynku znajduje się wiele elementów wystroju w stylu antyku i renesansu. Dziekanat Wydziału Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska mieści się w powstałej w 1888 r. neorenesansowej willi Oskara Schweikerta, a Dziekanat Wydziału Fizyki Technicznej, Informatyki i Matematyki Stosowanej – w wybudowanym w drugiej połowie XIX wieku budynku mieszkalnym zakupionym w 1893 r. przez Fryderyka Wilhelma Schweikerta. Więcej informacji.

Od 2017 r. park usytuowany w centrum Łodzi jest własnością PŁ, dlatego został włączony do jednego z kampusów Uczelni. Powierzchnia parku wynosi 3,3 ha. Pozostaje on ogólnie dostępną przestrzenią publiczną, z której chętnie korzystają mieszkańcy Łodzi. W parku rosną liczne drzewa, pomniki przyrody i krzewy, a wczesną wiosną pięknie kwitną cebulice syberyjskie.

W Parku przeprowadzane są zabiegi pielęgnacyjne drzewostanu, systematycznie wykonuje się nasadzenia, pojawiają się nowe gatunki drzew i krzewów. Prace te pozytywnie wpływają na walory przyrodnicze i estetykę parku wpisanego do rejestru zabytków. Podczas 20. edycji Święta Drzewa dąb „Fabrykant” rosnący w Parku im. Klepacza zajął pierwsze miejsce w Konkursie Drzewo Roku, w głosowaniu internetowym zdobył aż 5559 głosów.

Wiosną każdego roku, drzewo przyciąga do parku tłumy spacerowiczów, szczególnie gdy „Fabrykant” jest zatopiony w morzu błękitnych kwiatów - śnieżników i cebulic syberyjskich. Pień „Fabrykanta” mierzy 4,52 m obwodu, rozpiętość korony ma średnicę ponad 30 m. W lutym 2023 r. „Fabrykant” będzie reprezentował Polskę w międzynarodowym plebiscycie na Europejskie Drzewo Roku.

Problem hałasu w przestrzeniach miejskich jest jednym z zagrożeń środowiska i traktowany jest jako zanieczyszczenie. Koncentracja hałasu występująca na terenie miast ma związek najczęściej z prowadzoną działalnością gospodarczą, która generuje hałas przemysłowy lub z transportem, który odpowiada za hałas komunikacyjny. Z uwagi na powszechność i gęstość występowania dróg, to właśnie hałas komunikacyjny charakteryzuje się największym zasięgiem oddziaływania i w znacznym stopniu wpływa na stan środowiska naturalnego oraz jakość życia ludzi. Z odpowiedzią na te problemy przychodzą naukowcy Wydziału Organizacji i Zarządzania. Celem jednych z prowadzonych przez nich badań jest monitoring, kontrola i zarządzanie hałasem w przestrzeni miejskiej z zastosowaniem wskaźników zdrowotnych celem wyznaczenia „obszarów cichych” (Quiet areas). Badania prowadzone na Wydziale obejmują benchmarking miast stosujących metody wskaźników zdrowotnych w mapach akustycznych, wykonanie badań akustycznych w punktach referencyjnych, czy przygotowanie narzędzi IT w opracowywaniu i wizualizacji map akustycznych. W ramach badań opracowywana jest również strategia zarządzania przestrzenią miejską w celu minimalizacji hałasu z różnych źródeł.

Dynamicznie postępujący proces rozwoju miast pociąga za sobą wiele problemów dotyczących degradacji środowiska, zmian klimatycznych i konieczności zapewnienia komfortowych warunków do życia mieszkańcom. Prowadzone na Wydziale Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska badania mają na celu rozwinięcie metodyki oceny wpływu wybranych struktur zabudowy na warunki aerodynamiczne i cieplne, ustalenie związków między rodzajem zabudowy, a warunkami mikroklimatu, określenie dla Łodzi lokalnych stref oraz opracowanie metod kartograficznych, opartych na GIS, w postaci miejskich map klimatycznych dla wybranych obszarów Łodzi. W odpowiedzi na ocieplenie klimatu oraz zjawisko Miejskiej Wyspy Ciepła (MWC) będącej konsekwencją wzrostu średniej temperatury powietrza, zwiększenia liczby dni upalnych i wzrostu zanieczyszczenia powietrza, na Wydziale podjęto także badania dotyczące określenia osobliwości Strefy Wielkomiejskiej Łodzi z uwzględninniem zróżnicowanych form urbanistycznych. Celem badań jest dostarczenie informacji na temat jakości środowiska miejskiego oraz wytypowanie obszarów wymagających wprowadzenia strategii adaptacyjnych. Kolejnym krokiem jest analiza skuteczności i dobór optymalnych rozwiązań adaptacyjnych. Wdrożone rozwiązania przełożą się na korzystne zmiany parametrów środowiskowych, w tym obniżenie temperatury, poprawę jakości powietrza, estetykę przestrzeni, a także na poprawę komfortu termicznego człowieka. Współpraca na poziomie uczelnia-instytucje miejskie przyczyni się do podejmowania działań planistycznych zwiększających odporność miasta na występujące aktualnie i przewidywane w przyszłości zjawiska ekstremalne.

W ofercie edukacyjnej PŁ znajduje się wiele kierunków studiów, kształcących przyszłych inżynierów i magistrów świadomych wyzwań, związanych z gwałtowną urbanizacją terenów, planistów efektywnie zarządzających zasobami miejskimi. Wśród propozycji warto wyróżnić: Architekturę, Biogospodarkę i Biogospodarkę zrównoważoną, Biotechnologię, Budownictwo, Chemię budowlaną, Energy Systems in the Built Environment, Inżynierię środowiska, Inżynierię środowiska w budownictwie, Rewitalizację miast, Planowanie przestrzenne oraz Transport.

Centrum Kształcenia Międzynarodowego Politechniki Łódzkiej (IFE) wyszło naprzeciw potrzebom studentów zagranicznych. Chcąc ułatwić im funkcjonowanie i pobyt w Polsce, IFE przekazało organizacji studenckiej ESN-EYE rowery zakupione przez PŁ. Dzięki tej inicjatywie studenci wymiany mogą swobodnie dojeżdżać na uczelnię, zwiedzać miasto, a przy okazji prowadzić i propagować zdrowy tryb życia.

Naukowcy i studenci PŁ są nagradzani za indywidualne i grupowe osiągnięcia na rzecz rozwoju regionu oraz ich wpływ na ekosystem. W roku akademickim 2021/22 Minister Rozwoju i Rolnictwa nagrodził w konkursie na prace z dziedziny architektury i budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa dwie prace, w tym pracę magisterską „A maximis ad minima. Rewitalizacja małego miasta na przykładzie Wielunia”, której autor podjął tematykę ochrony oraz kształtowania krajobrazu kulturowego miasta. Szczególną wartością pracy są rekomendacje o charakterze wdrożeniowym, które mogą być wsparciem dla władz gminy oraz projektantów w procesie przygotowania i opracowania dokumentu planistycznego. Praca powstała w Instytucie Architektury i Urbanistyki. Więcej informacji